فردینان سِلین، نویسنده یی که خلق شده تا رسوایی به پا کند!
* سلین در آثارش از سقوط و انحطاط غرب سخن می گوید و مسئول این وضعیت را کمونیست ها، ضد فاشیست ها، سیاهان، زرد ها و به ویژه یهودیان می داند.
به دنبال آن، تجربه های حضور در جبهه های جنگ جهانی اول است. از سال
1912 به مدت سه سال داوطلب در جبهه و سپس شرکت در جبهه فلاندر علیه نیرو های آلمان
می شود. در سال 1914 در جریان یک ماموریت بسیار خطرناک زخم بر می دارد و داستان او
به مطبوعات کشیده شده و سبب افتخار و شهرت او می شود.
لویی فردینان سلین در 1916 به کشور کامرون می رود
و در یک شرکت فرانسوی، به عنوان ناظر بر مزارع مشغول کار می شود، اما به زودی به
سبب ابتلا به بیماری به فرانسه باز می گردد. سفر به کامرون و شرکت او در جنگ جهانی
اول در نخستین رمانش به نام " سفر به انتهای شب [3]"
بازتاب می یابد.
پزشک رمان نویس
فردینان سلین در 1919 پس از گرفتن دیپلم خود وارد
دانشکده پزشکی می شود و درسش را در این رشته تمام می کند و به عنوان پزشک در کلیشی
مستقر می شود. زندگی پر باری دارد. در تشکیلاتی به نام " جامعه ملل " که
در1920 تاسیس شده و کارش نظارت بر صلح میان ملت هاست، آغاز به کار می کند و به
دلیل موقعیت شغلی اش به سفر های خارجی فراوانی دست می زند. در کنار این حرفه، شغل
دیگری نیز در یک کارخانه دارو سازی دارد. دوبار ازدواج می کند، اما با زنان از
جمله با یک رقصنده مشهور آمریکایی رابطه دارد. در همین دوره است که استعداد
نویسندگی خود را نشان می دهد. رمان های سفر به انتهای شب برنده " جایزه ادبی
رنودو[4]
" و مرگ قسطی او در 1936 برای نویسنده شهرت زیادی به ارمغان می آورند. این دو
رمان تحریک آمیز، بسیاری را غافلگیر یا خشمگین می سازند.
رساله نویس ضد یهود
کار های جنجالی سلین در این جا به پایان نمی رسد.
ارسال پیام های تبریک برای آلمان هیتلری، از این پس، سلین را به یک مقاله نویس
جنجالی تبدیل می کند و طی آن رمان " جزییات یک کشتار[5]
"در 1937و رساله های "مدرسه اجساد[6]"
و " کفن های زیبا[7]
" در 1941 را می نویسد. او در این رساله ها از سقوط و انحطاط غرب سخن می گوید
و مسئول این وضعیت را کمونیست ها، ضد فاشیست ها،
سیاهان، زرد ها و به ویژه یهودیان می داند. این رساله ها پای او را به
دادگاه و محکومیت می کشاند، اما با روی کار آمدن حکومت "ویشی" در
فرانسه، سلین جرات پیدا می کند و به تبلیغات ضد یهود خود ادامه می دهد.
در 1944 با ازاد سازی پاریس وسیله رزمندگان
مقاومت، سلین از فرانسه می گریزد و به شهر زگمارین در آلمان، جایی که حکومت ویشی و
دولت او به آن جا گریخته اند، پناه می برد. داستان این فرار و گریز نویسنده به یک
کشور شکست خورده را، سِلین در یک رمان سه جلدی به نام های " از قلعه یی به
قلعه دیگر[8]"(
1944)، " شمال [9]"(
1960) و " ریگودون [10]"
باز گو می کند. این رمان ها در 1969 و پس از مرگ نویسنده به چاپ می رسند.
چند ماه پس از تسلیم آلمان، نویسنده نیز در
دسامبر 1945 به هنگام فرار به دانمارک دستگیرمی شود و به مدت دو سال در زندان می
ماند و در 1947 آزاد می شود، اما سلین در کپنهاگ می ماند تا جریان عفو عمومی در
1951 پیش می آید. او به فرانسه باز می گردد و با آخرین همسرش در شهر " مودون
" نزدیک پاریس ساکن می شود و در تنهایی و انزوای خود، رمانی را می نویسد که
سراسر هذیان و جنون است. لویی فردینان سلین در 1961 به علت سکته مغزی می میرد.
برخی از آثار مشهور او عبارتند از:
·
سفر به انتهای شب ( 1932)، رمان.
·
مرگ قسطی ( 1936)، رمان.
·
جزییات یک کشتار ( 1937)، رمان.
·
از قلعه یی به قلعه دیگر( 1957)، رمان.
·
شمال ( 1960)، رمان.
·
دسته دلقک ها( 1944)رمان. جلد دوم این رمان در
1964 پس از مرگ نویسنده به چاپ می رسد.
سفر به انتهای شب ( 1932)
عنوان این رمان تخیلی و نشان دهنده نا امیدی
نویسنده به تابشی در این شب تیره است: " زندگی همین است، اندکی نور که به شب
و تاریکی ختم می شود و شاید که دیگر هرگز نباشیم و چیزی را پیدا نکنیم. مرگ یعنی
همین! "
در آغاز رمان " سفر به انتهای شب "
نویسنده به گونه یی دو پهلو تاکید دارد که : " انسان ها، حیوان ها، شهر ها،
همه چیز توهم است. این عبارت از آن امیل لیتره[11] زبان
شناس و فیلسوف فرانسه است. این یک رمان است و رمان نیز تنها یک داستان خیالی است.
در واقع، راوی و شخصیت این رمان شخصی به نام
فردینان باردامو است که به گونه عجیبی هم سرنوشت نویسنده رمان است و خیلی
ساده ماجراهای خود را برجسته می کند.
روایت از سال 1914، هنگامی که فردینان باردامو با
شور وشوق به جبهه جنگ می رود، آغاز می شود و در آن جا به پوچی و بیهودگی جنگ پی می
برد. او در جنگ زخمی و به بیمارستان منتقل
می شود، در پشت جبهه با انواع " ترفند ها و خدعه های بزرگ " آشنا
می شود، سپس با یک پرستار آمریکایی به نام لولا رابطه برقرار می کند و هم چنین از
دیگران " فیض " می برد. پس از آن که پولی فراهم می می سازد، راهی
آفریقای سیاه می شود و در یک شرکت به کار می پردازد. به زودی به عنوان یک کارگر در
نزد کمپانی فورد، سر از نیویورک و سپس دیتروت در می آورد و در جریان زندگی با
فاحشه زیبایی به نام مولی آشنا می شود.
در بازگشت به فرانسه، راوی یک دفتر دارویی در
کارِن -رانسی واقع در حومه پاریس باز می کند و اندکی بعد طعم فقر و اندوه را می
چشد. روایت در این جا بر روی " آنروی[12]
" پیر متمرکز می شود که می خواهد دختر خوانده اش را از سر وا کند. فردینان
باردامو وارد ماجراهای این خانواده می شود و حتا چشمان خود را برتلاش برای قتل این
پیر مرد می بندد که از سوی فردی به نام روبَنسون لئون در حال انجام است. او به علت
نداشتن مشتری کافی، به زودی رانسی را ترک می کند و در نهایت سر وکارش به یک دیوانه
خانه می افتد. در این گیر و دار، باردامو با مالون نامزد روبنسون روی هم می ریزد و
سرانجام روبنسون به دست مالون کشته می شود.
مرگ قسطی ( 1936)
رمان " مرگ قسطی " در باره جهان اغلب
مسخره و دلقک وار، دوره جوانی یک فردینان است که باردامو نیست، اما شبیه او در
رمان " در انتهای شب " است. رمان نخست از کودکی در پاریس سخن می گوید که
گرفتار پدری خشمگین و بی رحم و مادری است که با دشواری های کسب و کار روبروست. پس
از پایان تحصیل، فردینان به عنوان کار آموز مشغول به کار، اما اندکی بعد اخراج می
شود. در یک کُلِژ شروع به یاد گیری زبان انگلیسی می کند، چیزی یاد نمی گیرد، اما
مدیر مدرسه را فریفته خود می کند. ادامه رمان این گونه است که موقعیت شغلی پدر و
مادر رو به وخامت می گذارد و فردینان ناگزیر به پیدا کردن کاری است. او پسری بی
دست و پاست و به طور خشونت باری از سوی پدر مورد سرزنش قرار می گیرد. فردینان تلاش
می کند پدرش را بکشد. عمویش او را به مدیر یک نشریه علمی معرفی می کند. این شخصیت
در آخرین بخش رمان وارد صحنه می شود. شخصیتی که یک مخترع بزرگ اما بی نظم است که
به سوی نابودی یا خودکشی هدایت می شود. در پایان ، فردینان تصمیم می گیرد مداخله
کند و این آغاز " سفر به انتهای شب " است.
آثار سِلین از نوآوری های زیادی برخوردارند. خود
او در آخرین سال های زندگی اش مرتب از آثارش سخن می گوید و این که آثار او از
اصالت و از " سبک و شیوه " ویژه یی برخوردار و نیز با ریتم و آوایی
همراه است که نویسنده آن را " موسیقی کوچک " می خواند. حقیقت این که، این
سلین نیست که برای نخستین بار زبان عامیانه را وارد رمان می کند، بلکه پیش از او
نویسندگان " مردمی و توده " مانند باربوس[13] ( 1935 - 1873)، راموز[14] (
1947 - 1878) و نیز پیش از آن ها برخی از شخصیت های رمان های بالزاک به زبان ویژه
و خاص یک منطقه یا یک صنف ( آرگو) سخن می گفتند، اما این تلاش ها تنها به یک گفت و
گو محدود می شد. ضربه غافلگیر کننده سلین استفاده راوی از این زبان به عنوان یک
زبان " ضد بورژوازی " است. او با رمان " سفر به انتهای شب "
به طور قاطع اجبار های سنتی در مورد زبان " درست " فرانسه در ادبیات را که با مارسل پروست به اوج
می رسد، در هم می شکند.
سلین تلاش می کند سبک کار خود را " عاطفی
" کند. خود می نویسد: " به طور غریزی به دنبال زبانی بودم که بار عاطفی
فوری داشت و مانند زبان گفتاری واژه به واژه قابل انتقال بود." آن چه سلین به
آن خرده می گیرد، بیشتر زبان فرانسه متعارف و شناخته شده است که به شدت محدود به
نوشتن بوده، منجمد و بی اثر، کاملا مرده واز طبیعت دور افتاده است.
ویژگی برجسته نثر سلین هم چنین در زبان گفتاری
اوست. او به نوشتن چنان احساسی می دهد که به هنگام حرف زدن. می توان شادی ها، تعجب
ها و گریه هایی که سراسر متن را در بر می گیرند و بسیار عاطفی اند، را کاملا حس
کرد. سلین بر عکس پروست در ساختمان جمله بندی ها و رها کردن وابستگی های زبانی از
خود ذوق شگفتی نشان می دهد.
سیاهی جهان سلین- برنانو منتقد فرانسوی به دنبال چاپ "سفر به انتهای شب "، در
تاریخ 13 دسامبر 1932 یک نقد در نشریه فیگارو می نویسد: " سلین خلق شده است
تا رسوایی به پا کند." حقیقت این که موفقیت نخستین رمان سلین همراه با رسوایی
و جنجال است. این اثر پیش ازهر چیز به نظر منتقدان از حیث سبک و محتوا جنجال آمیز
است، زیرا سبک کار خرابکارانه و لحن و بیان کینه توزانه است و از حیث محتوا نیز کم
تکان دهنده نیست: میل به زشتی، افشاگری در باره دورویی روزگار، تصویر بی رحمانه یی
از تنزل انسانیت و نظایر آن است.
جهان سلین اغلب سیاه و تیره است و تخیل و الهام
او توسط یک نیروی دافعه یی سرکش هدایت می شود. سلین فکر می کند در نوشتن خود راهی
پیدا کرده است تا با بیان آن خود را از یک انزجار وسواسی رهایی بخشد؛ از این رو،
آثار او جایی برای بیان منزجر ترین و پلید ترین موضوع ها ست.
نگاهی که سلین با خود دارد، نفرت زاست. "
سفر به انتهای شب " و " مرگ قسطی " از جمله رمان های آموزشی اند که
در آن ها سرخوردگی یک جوان را نشان می دهند که به طور دایم شاهد پوچی و بیهودگی
جنگ ( جنگ جهانی اول)، خدعه های استعماری و استثمار کارگران به وسیله صاحبان صنایع
بزرگ است و باردامو شخصیت رمان " سفر به انتهای شب " نیز از کار در
کارخانه فورد در دیتروت آمریکا تجربه هایی دارد و شاهد از دست رفتن صفات و خصوصیات
انسانی در حاشیه شهر ها ست. عجیب این که، اندیشه ضد یهود سلین در رمان وارد نمی
شود.
رمان " سفربه انتهای شب " تنها یک روز
شمار از روزگار نویسنده نیست، بلکه تابلویی از مجموعه ارزش های کلی انسان ارائه می
دهد که به طور بی وقفه یی کسل کننده اند.
به طور کلی، این چنین مردم گریزی، به رمان های
سلین یک شکل غم انگیز و فاجعه بار می بخشد، به ویژه زمانی که از جنگ می گوید. با
این حال این نگرش از جهان چنان سیاه و تاریک است که گاه خواننده را به تمسخر می
اندازد. سلین با تسلط بر طنز سیاه ، لودگی، دلقک بازی و خشونت کلامی یکی از بزرگ
ترین نویسندگان خنده دار فرانسه به شمار می آید.
( برگردان: رحمت بنی اسدی )
[1] Louis Ferdinand Auguste Destouches) Céline(
[2]
Mort à crédit
[3]
Voyage au bout de la nuit
[4] Prix Renaudot یک جایزه ادبی است که در
1926 از سوی ده روزنامه نگار بنیاد گذاشته می شود و یکی از پنج جایزه ادبی معتبر
است که تا امروز وجود دارد. .م
[5]
Bagatelles pour un massacre
[6]
L'École des cadavres
[7]
Les Beaux Draps
[8]
D'un château l'autre
[9]
Nord
[10]
Rigodon
[11]
Emile Littré امیل لیتره (1881 – 1801) مولف
مشهور فرهنگ زبان فرانسه که هنوز معتبر است.
[12] Henrouille
[13]
Barbusse
[14]
Ramuz
نظرات